Księga Powtórzonego Prawa

Targum Neofiti 1 do Księgi Powtórzonego Prawa to kolejny tom Biblii Aramejskiej, który profesjonalnie przetłumaczył i opracował krytycznie ks. prof. Marek Parchem z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Pierwszy w Polsce przekład tekstów targumicznych na język polski, zaopatrzony w aparat krytyczny i komentarz stanowi istotne źródło dla badań biblijnych, językoznawczych, paleograficznych, socjologicznych i teologicznych. Do tych źródeł mogą sięgać zarówno profesjonalni badacze, jak i miłośnicy Pisma Świętego, którzy chcą się zapoznać z najstarszym przekładem i komentarzem tekstów świętych judaizmu i chrześcijaństwa.

Księga Powtórzonego Prawa przekazuje wiele głębokich idei teologicznych, które stoją u podstaw zbawczej relacji pomiędzy Bogiem i Jego ludem. Podkreślona jest w niej rola Mojżesza, który jako pośrednik pomiędzy Bogiem i ludem Izraela zostaje nazwany prorokiem. W tekście znajdujemy informacje o roli proroka oraz zapowiedź nowego proroka, który objawi oblicze Boga. Tekst ten odnoszony jest w Nowym Testamencie do osoby Jezusa Chrystusa – Nowego Mojżesza.

Jak brzmi najstarszy komentarz do Księgi Powtórzonego Prawa? W jaki sposób targumiści interpretują jej tekst hebrajski? Jakie techniki translatorskie stosują, aby przybliżyć tekst święty prostym słuchaczom zgromadzonym na liturgii synagogalnej? Czy w aramejskim tłumaczeniu hebrajskiego tekstu Księgi Powtórzonego Prawa można dostrzec pomost pomiędzy Torą a Ewangelią? Odpowiedzi na te pytania daje wnikliwa lektura niniejszego tomu.

Księga Kapłańska

Księga Kapłańska, najkrótsza choć centralna księga Tory Mojżeszowej, nie cieszy się wśród chrześcijan większą poczytnością. Inaczej jest w tradycji żydowskiej, gdzie stanowi ona rdzeń objawienia biblijnego. Spośród 613 przykazań Tory niemal połowa (247) mieści się w tej właśnie księdze, która składa się z nakazów Bożych skierowanych do Izraela za pośrednictwem Mojżesza. Zrozumiałe więc, że targum, czyli liturgiczna lektura tej księgi w języku aramejskim, aktualizuje te przykazania w kontekście życia pokoleń ludu Bożego.

Ks. prof. Antoni Tronina wydał wcześniej obszerny komentarz do Księgi Kapłańskiej. Akcentował w nim konieczność uwzględniania liturgii żydowskiej w katolickiej egzegezie Pisma św. Papieska Komisja Biblijna mówi o tym wyraźnie w dokumencie „Naród żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej” (2002).

Biblia Aramejska Targum Neofiti

Kilkunastotomowe dzieło zajmuje ważne miejsce w dialogu między religiami, gdyż jest realizowane w szerokim gronie specjalistów chrześcijańskich i żydowskich z różnych ośrodków naukowych w Polsce i za granicą. Badania nad targumami rozwinęły się dzięki odkryciu w 1949 r. przez prof. Alejandra D. Macha w Bibliotece Watykańskiej Kodeksu Neofiti 1. Polski przekład tego Kodeksu, zapoczątkowany przez ks. prof. Mirosława S. Wróbla, wpisuje się na trwałe w rozwój badań targumicznych. Kardynał Gerhard L. Müller – prefekt Kongregacji Nauki Wiary – uważa, że „na gruncie polskim publikacja będzie swoistym i jedynym elementarzem wprowadzającym w fascynujący świat targumów”. 
Wartość dzieła, które będzie tworzone przez długie lata, doceniło Stowarzyszenie Wydawców Katolickich – uhonorowało Biblię Aramejską. Targum Neofiti 1: Księga Rodzaju nagrodą „Feniks 2015” oraz Biblię Aramejską. Targum Neofiti 1: Księga Wyjścia nagrodą „Feniks 2018” w kategorii literackiej. Poszczególne tomy wydawane będą w wersji naukowej w języku aramejskim i polskim (z aparatem krytycznym) oraz popularnej w języku polskim uzupełnionej o element multimedialny.
Seria Biblia Aramejska, jako innowacyjne w skali całego świata przedsięwzięcie wydawnicze, jest cennym uzupełnieniem księgozbiorów gromadzonych przez biblistów, profesorów i miłośników pogłębiania wiedzy o Słowie Bożym. Jak pisze abp Henryk Muszyński we Wstępie do Targum Neofiti 1: Księga Wyjścia: „[Targumy zawierają] związane z liturgią komentarze wyjaśniające znaczenie tekstu biblijnego z jego praktycznym odniesieniem do konkretnej sytuacji życiowej słuchacza”, co pozwala stwierdzić, że Biblia Aramejska może być dla każdego źródłem refleksji nad codziennością, bo choć minęło prawie tysiąc lat i wiele zmieniło się od czasów powstania tych tekstów, ludzkie życie niesie ze sobą podobne wyzwania.