Wstęp - Wprowadzenie do Biblii Aramejskiej

Niniejsza książka pt. Wprowadzenie do Biblii Aramejskiej jest wstępem do serii Biblia Aramejska – nowatorskiego przekładu z języka aramejskiego na polski targumów do Pięcioksięgu (Targumu Neofiti 1, Targumu Pseudo-Jonatana i Targumu Onkelosa), targumów do Proroków oraz targumów do Pism. Celem tej publikacji jest ukazanie w przystępny sposób niezwykłego świata tekstów targumicznych – najstarszych aramejskich przekładów-komentarzy Biblii hebrajskiej. W książce zostaną omówione takie zagadnienia, jak: geneza i rozwój targumizmu, znaczenie języka aramejskiego, użycie targumów w liturgii synagogalnej, podział i charakterystyka dostępnych źródeł targumicznych, techniki targumiczne, teologia targumów oraz wpływ aramejskich tłumaczeń na treści zawarte w Nowym Testamencie. Dzięki lekturze tej książki czytelnik może odkryć bogactwo starożytnych źródeł, na których podstawie były głoszone Tora i Ewangelia.

Idea napisania tej książki zrodziła się podczas seminarium naukowego z literatury międzytestamentalnej i nauk pomocniczych biblistyki. Studenci zachęcali mnie wówczas do napisania tomu zerowego planowanej serii Biblii Aramejskiej. Na gruncie polskim nie ma bowiem pozycji, która byłaby swoistym elementarzem wprowadzającym w fascynujący świat targumów. Książka ta powstawała w różnych ośrodkach naukowych: w Rzymie (Pontificio Istituto Biblico), w Jerozolimie (École Biblique), w Princeton (Princeton Theological Seminary – USA) oraz w Lublinie (KUL). Dzięki dostępowi do najnowszej literatury oraz konsultacjom z wybitnymi znawcami przedmiotu (prof. Émile’em Puechem z École Biblique w Jerozolimie, prof. Jamesem H. Charlesworthem z Princeton Theological Seminary, rabinem prof. Lawrencem Schiffmanem z New York University, prof. Waldemarem Chrostowskim z Uniwerystetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i prof. Antonim Troniną z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II) niniejsza publikacja mogła dojrzewać w swej treści. Pobyt w tak wielu renomowanych ośrodkach biblijnych był możliwy dzięki funduszom z Narodowego Centrum Nauki udzielonym w ramach realizowanego projektu badawczego.

Omówienie podjętej w książce problematyki w istotny sposób pogłębia interpretację normatywnych tekstów judaizmu i chrześcijaństwa. Wyniki badawcze tej pracy mają charakter interdyscyplinarny i mogą być cennym źródłem dla wielu dyscyplin nauki (filozofii, historii, paleografii, archeologii, egzegezy, socjologii, lingwistyki, psychologii). Najnowszy wykaz literatury źródłowej zawarty w bibliografii zachęca do pogłębiania studiów targumicznych w Polsce i na świecie. Niniejsza publikacja wraz z całą serią Biblia Aramejska może również pomóc w rozwinięciu dialogu pomiędzy judaizmem i chrześcijaństwem. Dzieło to wyraźnie wpisuje się w przesłanie rabina Abrahama Skórki wygłoszone w Dniu Judaizmu (17 stycznia 2017 r.) w Kielcach: „W obecnych zmieniających się czasach chrześcijaństwo, podobnie jak judaizm, wciąż musi ukazywać nowe, duchowe ścieżki. Każde pokolenie ma własne potrzeby duchowe i potrzebuje wzorców. Żadna religia statyczna nie ma przyszłości. Musimy rozwijać dialog i twórcze myślenie” .

Niniejszą pozycję dedykuję Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu Jana Pawła II z okazji setnej rocznicy jego powstania. Niech moja Alma Mater, z którą osobiście – najpierw jako student, a obecnie jako profesor – jestem związany od 1985 r., służy Bogu i Ojczyźnie, ukazując w całym blasku Miłość i Prawdę. Na ręce Wielkiego Kanclerza KUL abp. prof. Stanisława Budzika oraz rektora KUL ks. prof. Antoniego Dębińskiego składam wyrazy wdzięczności wszystkim Profesorom i Studentom, a szczególnie bliskim memu sercu osobom z Wydziału Teologii i Instytutu Nauk Biblijnych, bez których nie powstałby ten monumentalny projekt – Biblia Aramejska.

Dziękuję kard. Gerhardowi Ludwigowi Müllerowi – prefektowi Kongregacji Nauki Wiary, abp. Stanisławowi Gądeckiemu – przewodniczącemu Konferencji Episkopatu Polski, rabinowi prof. Lawrencowi Schiffmanowi z New York University oraz prof. Krzysztofowi Pilarczykowi z Uniwersytetu Jagiellońskiego za napisanie słów zachęty i wsparcia w realizacji tak ważnego przedsięwzięcia, jakim jest udostępnienie polskiemu społeczeństwu treści Biblii aramejskiej. Dziękuję ks. prof. Antoniemu Troninie z KUL-u i ks. prof. Mariuszowi Rosikowi z PWT Wrocław za przejrzenie manuskryptu, merytoryczne uwagi oraz napisanie pozytywnych recenzji do niniejszej publikacji.

Na ręce ks. dr. Marka Szymańskiego, dyrektora naczelnego Wydawnictwa „Gaudium” kieruję słowa wdzięczności do wszystkich pracowników Wydawnictwa za rzetelną i pełną poświęcenia pracę nad przygotowaniem tej pozycji do druku.

Książkę tę pisałem z wielkim zapałem i zafascynowaniem starożytnymi źródłami, które wprowadzają w istotę słowa Bożego. Jeśli treści zawarte w niniejszej pozycji pobudzą kogoś do poszukiwania głębszego sensu słów zawartych w Biblii i staną się inspiracją do odkrywania Prawdy, to będzie to dla mnie największą radością i nagrodą za podjęty trud. Życzę wszystkim Czytelnikom wytrwałości w lekturze i wypływania na głębię, gdzie Mojżesz i Jezus na łodzi mądrości otwierają napełnione duchem i życiem zwoje Tory i Ewangelii zanurzone w oceanie targumów.

ks. Mirosław S. Wróbel